Biografia

Wojciech Fangor urodził się 15 listopada 1922 roku w Warszawie. W czasie II wojny światowej uczęszczał na prywatne lekcje malarstwa u Tadeusza Pruszkowskiego i Felicjana Szczęsnego Kowarskiego. W 1946 roku ukończył warszawską Akademię Sztuk Pięknych (ASP), gdzie następnie wykładał w latach 1953-1961. Jego głównym medium artystycznym było malarstwo, nie ograniczał się jednak tylko do niego, zajmując się m.in. rysunkiem, grafiką i rzeźbą, a także realizacją zamówień publicznych. Zadebiutował w 1949 roku wystawą kubistycznych pejzaży i portretów. Popularność zyskał w okresie socrealizmu, tworząc rozpoznawalne dla jego wczesnej twórczości dzieła, takie jak „Postacie” (1950) czy „Matka Koreanka” (1951). Fangor był również jednym z założycieli Polskiej Szkoły Plakatu.

Okres ideologicznych i artystycznych przewartościowań zaowocował przełomową pracą „Studium Przestrzeni”, którą Fangor zrealizował w 1958 roku we współpracy z architektem Stanisławem Zamecznikiem. Praca ta została uznana za pierwsze environment w historii: formę sztuki, w której dzieło rozszerza się na fizyczną przestrzeń pozaobrazową angażując widza. Praca ta wzbudziła zainteresowanie Stedelijk Museum w Amsterdamie, w którym rok później odbyła się wystawa Fangora „Color in Space”.
Teoretyczne rozważania artysty na temat relacji przestrzennych i przestrzeni jako takiej realizowały się w pulsujących kolorami obrazach abstrakcyjnych pozornie pozbawionych granic. Obrazy klasyfikowane jako abstrakcja optyczna sam Fangor określał „pozytywną przestrzenią iluzoryczną”. W 1965 roku artysta został zaproszony do udziału w objazdowej wystawie „The Responsive Eye”, kuratorowanej przez Williama Seitza w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, która z perspektywy czasu okazała się przełomowym momentem definiującym międzynarodowy Op Art.

W latach 1961–1966 Fangor mieszkał i pracował w Europie Zachodniej (Berlin, Bath, Londyn i Paryż). Otrzymał prestiżowe stypendium Fundacji Forda w Berlinie Zachodnim przeznaczone dla wybitnych międzynarodowych artystów, a w 1965 roku uczestniczył w programie rezydencyjnym DAAD w tym mieście. Doświadczenie to umożliwiło mu dalsze studiowanie abstrakcji, pozwoliło także na zapoznanie się z nowymi osiągnięciami w dziedzinie malarstwa w świecie zachodnim. Wkrótce zamieszkał w Bath, gdzie przez jakiś czas wykładał w Bath Academy of Arts w Corsham w Wielkiej Brytanii (1965–1966) oraz w Paryżu. W tym czasie Fangor wystawiał w niemieckich galeriach i instytucjach.

W 1966 roku Fangor wyemigrował do USA, a w 1967 roku rozpoczął współpracę z Galerią Chalette, która pomogła mu budować artystyczną markę i zdobyć reputację wśród amerykańskich kolekcjonerów i muzeów. Równocześnie zaczął nauczać na Fairleigh Dickinson University w Madison (1967–1983) oraz wykładać w Harvard Graduate School of Design w Cambridge w USA (1967–1968). W 1970 roku w nowojorskim Muzeum Guggenheima odbyła się indywidualna wystawa artysty z obrazami z serii „pozytywnej przestrzeni iluzorycznej”. Kuratorowana przez Margit Rowell i Thomasa M. Messera ekspozycja, zrealizowana w połowie kariery twórcy, była zdumiewającym osiągnięciem dla artysty-imigranta, który przybył do Nowego Jorku zaledwie cztery lata wcześniej.

Po 1970 roku Fangor stopniowo odchodził od abstrakcji. W 1973 roku nawiązał współpracę z Martha Graham Dance Company w Nowym Jorku, dla której zaprojektował scenografię do baletu „Mendicants of Evening”. Możliwe, że właśnie ta współpraca rozbudziła zainteresowanie Fangora badaniem złożonych psychologicznych i formalnych relacji między ludźmi, w których przestrzeń – ponownie – odgrywa główną rolę jako element łączący i dzielący. Rezultatem tych intelektualnych poszukiwań był cykl „Przestrzeni Międzytwarzowych” (1975–1976), stanowiący przełomowy moment powrotu Fanogra do malarstwa przedstawiającego.

W latach 1977–1984 Fangor pracował nad tzw. Obrazami telewizyjnymi w swoim studiu na Manhattanie. Podobnie jak wielu artystów w tym okresie, był zafascynowany fenomenem telewizji, jej wszechobecnością, silnym wpływem na ludzi i estetyką. W tym cyklu Fangor analizował symultaniczne rzeczywistości oferowane przez telewizję, ponownie wykorzystując różne środki formalne, pozwalające mu stworzyć szczególną relację między widzem a jego pracami.

W 1989 roku Fangor przeniósł się do Santa Fe, gdzie kontynuował pracę nad malarstwem figuratywnym, koncentrując się na otaczających go wszelkiego rodzaju zjawiskach społeczno-kulturowych. W tym okresie malował m.in. cykle „Wodzowie Indiańscy” i „Poczet Królów Polskich” oraz konsekwentnie rozwijał swoje szerokie zainteresowania artystyczne.

W 1990 roku wystawa „Wojciech Fangor. 50 lat malarstwa” w warszawskiej Zachęcie zainaugurowała powrót twórczości Fangora do polskich sal wystawowych. W 1999 roku artysta powrócił do Polski. W czerwcu 2002 roku odbyła się jego retrospektywna wystawa w Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach, a w 2003 roku w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie. W tym czasie Fangor tworzył prace eksplorujące temat czasu i przestrzeni w kontekście obrazowym i kulturowym, skupiając się na formach i doświadczeniach artystycznych. Obrazy te były prezentowane na wystawie w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku w 2005 roku. Był to czas intelektualno-artystycznego powrotu do odkryć i teorii sprzed blisko pięćdziesięciu lat, czas artystycznej refleksji nad pamięcią i palimpsestowym charakterem kultury. Początek drugiej dekady XXI wieku artysta spędził nad pracą nad Projektem Artystycznym wizualnego zagospodarowania drugiej linii warszawskiego metra.

Wojciech Fangor zmarł 25 października 2015 roku w Józefowie pod Warszawą. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie.